یکی از خرده سیستم های جامعه که خود توسعه آفرین و موتور محرکه همه ابعاد توسعه است، آموزش و پرورش می باشد. فرآیند توسعه، تغییر و تحول در  همه نهاد اجتماعی ، به ویژه آموزش و پرورش ضرورتی اجتناب ناپذیر است. همانگونه که فیلیپ کومبز ، می­گوید: « ریشه ی اصلی همه مشکلات و بحران های تعلیم و تربیت در مدیریت آموزشی است» اگر مدیریت آموزشی اصلاح گردد و تغییر و تحول اساسی در آن ایجاد شود مسائل  و مشکلات دیگر نظام آموزشی نیز اصلاح خواهد شد .

یکی از راه های تغییر و تحول در مدیریت  آموزشی و اصللاح آن به کارگیری سبک مدیریت مشارکتی است.

آموزش و پرورش بنا به رسالت خود فرهنگ ساز مشارکت می باشد اما با توجه  به اهمیت مشارکت  و شیوه­ی مدیریت مشارکتی؛ این تغییر و تحول را باید اول از درون خود نهاد تعلیم و تربیت آغاز کرد و بعد به دیگر نهادهای  جامعه ترویج داد .( ابراهیمی ، 83)

در شرایط متغیر و متحول، امروزی تنها ادامه راه گذشته براساس تجربه های گذشته کافی نخواهد بود و دوام  و  حیات سازمان بر فکر و عقیده تازه و خلاق نیاز خواهد داشت. در واقع قوه خلاق موجود در یک سازمان، یکی از با ارزش ترین سرمایه های  آن سازمان است که توسط مدیریت سازمان بارور می شود. اولین و مهمترین الزامات  برای ترویج خلاقیت   و نوآوری در سازمان تعهد و عزم راسخ مدیریت سازمان است.

علاقه و رغبت معلمان  و دانش آموزان در آزمایش و به کار گیری روش ها و فنون تازه و  انجام فعالیت­های خلاقانه بستگی زیادی با سبک ها و  روش های  مدیریتی دارد.

به رغم اکثر صاحب نظران علم مدیریت، سبک مدیریت مشارکتی مناسب ترین سبک برای رشد و شکوفایی  خلاقیت در مدرسه است .( سام خانیان ، 87 )

بیان مسأله

مدیریت مشارکتی به عنوان وسیله برای انسان کردن کار و برانگیختگی بیشتر کار کنان، تقریباً در هر سازمانی می تواند مورد استفاده قرار گیرد. مدیریت مشارکتی با توان بالقوه خود برای حل تناقضات سازمانی، مسائل به طور گروهی، هدف گزینی، برقراری ارتباط اثر بخش، بهبود روابط میان گروهی و ارزشیابی به وسیله همکاران، توجه فزآینده­ای را به خود جلب کرده است.

مشارکت؛ ارزش های انسانی را در سازمان نگهبانی می­کند. زیرا نیازهای کارکنان برای ایمنی، مناسبات اجتماعی، احترام و خودشکوفایی را پاسخ می گوید. ( دوستار محمد، 1380)

امروز شعار« نابودی درانتشار شماست مگر اینکه خلاق و نوآور باشید.» در پیش روی مدیران همه سازمان ها قرار دارد.

سازمان­های آموزشی نیز همچون سایر سازمان ها برای ادامه حیات خود در محیط متغیر و متحول کنونی ضروری است که سنت­ها و عادت­های منسوخ گذشته را کنار بگذارند ودر پی­خلاقیت، نوآوری مستمر برای توسعه پایدار و دوام حیات خود باشند.  

نقش مدیران به عنوان کسانی که بستر مناسب را در جهت بروز خلاقیت در سازمان ها فراهم می­آورند انکارناپذیر است. بنابراین بررسی رابطه ی بین سبک مدیریت مدیر و خلاقیت دبیران در مدارس امری اجتناب ناپذیر است. ( مهدی فیضی، 1386)

با توجه به مطالب فوق در این تحقیق به بررسی رابطه ی بین مدیریت مشارکتی و خلاقیت دبیران پرداخته می شود. 

ضرورت و اهمیت پژوهش

اندیشه ی کشانیدن گروه به کارگروهی گام مهمی در پرورش گروه به صورت یک واحد موفق می باشد. اگر مدیران کارکنان را برای مشارکت در تصمیم گیری ها قابل ندانند؛ از سویی کارکنان برای مشارکت از خود شور  و شوق نشان نخواهند داد و از سویی دیگر مدیران سازمان از کمک های فکری و مشورت های کارکنان محروم خواهند ماند. در نتیجه به جای اینکه  کار کنان با سازمان خود « اتصال عاطفی» داشته باشند به طور ذهنی از سازمان خود قطع  رابطه می­کنند و «گسیختگی عاطفی» در بین سازمان و افراد ایجاد  می شود. ( دوستار محمد، 1380)

رهبری مبتنی بر مشارکت، همراه با آغاز دوره کلاسیک نوین عمومیت یافت. این نگرش به دنبال ایجاد هماهنگی در میان کارگزاران، در جهت دست یابی به اهداف سازمان از طریق فراهم آوردن زمینه های مشارکت در تصمیم گیری مورد توجه قرار گرفت.

اعتقاد بر این است که زمانی که کارکنان  با هم در فرایند تصمیم گیری نقشی داشته باشند از تصمیمات اتخاذ شده، حمایت نموده و در نتیجه کارایی  خودشان را افزایش می­دهند. ارتباطات در مدیرات  مشارکتی؛ چند جانبه است، همانطور که بین کار کنان، تبادل نظر انجام می شود بین رهبر و کارکنان نیز صورت می­گیرد. مشارکت در تصمیم گیری به مزایای منجر می شود که از آنها به عنوان تحکیم روابط مدیر با کارکنان، ارتقای روحیه و رضایتمندی شغلی و کاهش  وابستگی به رهبری را یاد می  کنیم. ( ابراهیمی، 1380)

خلاء و شکاف میان عصر سنگ تا عصر فضا را خلاقیت و ابتکار پر کرده است. انسان در طول تاریخ زندگی خود همواره مدیون و مرهون ابداع و نوآوری خود بوده است. در عصر انفجار اطلاعات و توسعه سریع فناوری پرداختن  به فرآیند خلاقیت و ارائه راهکارهای عملی برای رشد و آموزش آن امری ضروری است و اجتناب ناپذیر برای ادامه ی حیات یک جامعه است. هر چند خلاقیت بالقوه در انسان به ودیعه نهاده شده است. اما ظهور آن مستلزم پرورش و به کارگیری آن است . تورنس معتقد است. « انسان برای بقاء نیازمند است که قدرت خلاقیت را پرروش و مورد استفاده قرار دهد.»

گسترش  و سرعت تغییر ات در سراسر دنیا باعث شده است که خلاقیت  بیش از پیش اهمیت یابد، کشورها فقط با ابتکار و نوآوری می تواند خود را با شرایط جدید وفق داده و همگام با دگرگونی ها به پیش روند. بدیهی  است که در دنیای پیچیده  کنونی، سازمان هایی در رقابت با سایرین موفق تر اند که بتوانند از فرصت های پیش رو به بهترین نحو استفاده کنند و این امر جز با افزایش خلاقیت و نوآوری امکان پذیر نیست.                    ( فیضی 1386)

هدف از این پژوهش ، بررسی رابطه ی مدیریت مشار کتی و خلاقیت دبیران می باشد به این امید که نتایج این پژوهش بتواند تأثیر این سبک مدیریتی را بر خلاقیت بسنجد و فرهنگ مشارکت را در سازمان آموزش و پرورش و دیگر نهادهای جامعه گسترش دهد.

تعاریف متغیرها

متغیر مستقل : در پژوهش جاری« سبک مدیریت مشار کتی» متغیر مستقل می باشد.

متغیر وابسته : در این پژوهش «  خلاقیت دبیران» متغیر واب سته می باشد.

تعاریف نظری

مدیریت: فعالیتی در جهت هماهنگ نمودن مردم،کار و سیستم در جهت رسیدن به هدف سازمان.                       ( ابراهیمی، 1383)

مشارکت : درگیری ذهنی و فکری در موقعیت گروهی است به نحوی که وی را در رسیدن به اهداف گروهی ترغیب و مسئول می ستازد. ( صادقی فرد و سید نقوی)

خلاقیت:  توانایی ترکیب اندیشه ها و نظرات در یک روش منحصر به فرد یا ایجاد پیوستگی بین آنها می باشد. ( ابراهیمی، 1383)

اهداف پژوهش

با توجه به اینکه شیوه مدیریتی مطلوب می تواند موجب بهبود بخشیدن به کیفیت فعالیت­های آموزش و پرورش شود و تحولی در کیفیت و کمیت آموزش و پرورش  به وجود آورد و اهمیتی که مدیریت مشارکتی در دنیای امروز دارد هدف از این پژوهش به بخش هدف های کلی و هدف های جزئی تقسیم می شود:

هدف کلی : بررسی رابطه  ی مدیریت مشارکتی با خلاقیت دبیران

هدف جزئی

با جمع آوری و تجزیه و تحلیل نظرات دبیران دبیرستان  های پسرانه و دختران شهرستان کازرون ؛ رسیدن به پاسخ سوالات زیر می باشد:

1- آیا میان مدیریت مشارکتی و خلاقیت  رابطه ی وجود دارد؟

2- آیا میان سطح تحصیلات و خلاقیت رابطه ای  وجود دارد؟

3- آیا میان سابقه ی خدمت و خلاقیت رابطه ای وجود دارد؟

4- آیا میان جنسیت  و خلاقیت رابطه ای وجود دارد؟

محدودیت های پژوهش

محدودیت های پژوهش به  شرح ذیل می باشد:

1- پژوهش منحصر به دبیرستان های شهرستان کازرون است که تعمیم  آن به سایر مناطق آموزشی عاری از خطا ن خواهد بود.

تعداد صفحات : 80

فرمت فایل : Word

بسیاری از روانشناسان معتقدند نوجوانی یک دگرگونی جسمانی ، روانی ، شناختی و نیز تغییر در الزامات اجتماعی است. از قدیم این دوران هم از نظر نوجوانان و هم از نظر والدین دورانی به مراتب دشوارتر از زمان کودکی قلمداد شده است. یکی از عواطف متداول در بین نوجوانان خشم است که بر اثر برخورد نوجوان به مانعی که بر سر راه هدف او قرار می گیرد حاصل می شود و به پرخاشگری که یک واکنش عمومی به ناکامی امیال است منجر می گردد. به طور کلی نوجوانان در این دوران حساس می شوند ؛ هیجان های شدید دارند به دنبال احساس عدم اطمینان و تنش ناسازگاری و پرخاشگری در آنان دیده می شود و اجتماع از آنها می خواهد که مستقل باشند و روابط خود را با دیگران تغییر دهند.

هیجان ها پدیده های ذهنی ، زیستی ، هدفمند و اجتماعی هستند. پدیده هایی فطری که در افراد مختلف در شرایط یکسانی بروز می کنند و تاثیرپذیری زیادی از شرایط فرهنگی و یادگیری ندارند و پاسخ های فیزیولوژیک مشخصی را فرا می خوانند ( ریو[1] ، ترجمه سیدمحمدی 1383 ). یکی از هیجانهایی که در زندگی همه افراد نقش مهم و موثری دارد هیجان خشم است. خشم نوعی از هیجان است که اغلب بر اثر واکنش شخص نسبت به رفتارهای نامناسب دیگران بروز می کند. خشم ممکن است از یک رنجش و ناراحتی زودگذر تا یک عصبانیت تمام عیار گسترش یابد. اما در هر حال پدیده ای کاملا طبیعی است و مانند سایر احساسات و هیجانها نشانه سلامت ، تندرستی و عواطف انسانی است. خشم ممکن است ناشی از عوامل درونی مثل افکار و عقاید غیرمنطقی ، توقعات نابجا و احساس ناکامی و یا عوامل بیرونی مثل خیانت در امانت مورد بی اعتنایی قرار گرفتن ، ملاحظه نکردن دیگران ، مورد توهین و تجاوز واقع شدن باشد ( کلینکه2، ترجمه محمدخانی 1382 ). خشم به صورت پرخاشگری فیزیکی ، پرخاشگری کلامی ، خصومت ، مخالفت ، انتقاد ، احساس رنجش ، بارها درباره چیزی حرف زدن ، دوری و اجتناب از مسائل و افراد ابراز می شود ( نساجی زواره، 1385 ). خشم هیجان خطرناکی است زیرا در پی تخریب و از بین بردن آن چیزی یا کسی است که سازوکار آن را مانعی بر سر راه خود می داند. افزایش فشارخون و ضربان قلب و تحریکات بدنی ناشی از خشم ممکن است برای فرد خطرناک باشد. خشم اگر هم ابراز نشود و درون ریز شود خصومت را در درون فرد افزایش می دهد و به عملکرد او در موقعیتهای بین فردی و اجتماعی و سازگاری با دیگران دستیابی به اهداف ، زندگی خانوادگی و موقعیتهای شغلی آسیب می زند ( بشکار، 1387)

1-2- بیان مسئله

خشم یکی از هیجان های طبیعی انسان است که در مولفه های هیجانی جایگاه خاصی دارد. خشم واکنشی مرتبط با تنیدگی و خصومت است که با قرار گرفتن در موقعیت های گوناگونی از ناکامیهای واقعی یا خیالی ، آسیب ها ، تحقیرها ، تهدیدها یا بی عدالتی ها برانگیخته می شود که ممکن است به پاسخهای غیر ارادی مانند افزایش فشارخون ، ضربان قلب ، تعریق و افزایش قند خون منجر شود. خشم به طور معمول به یک هدف بیرونی منتقل می شود همچنین واکنشهای رفتاری می تواند طیفی از اجتناب از منشا خشم تا خشونت کلامی یا رفتاری را دربرگیرد ( کرسینی، 1999 ). اگرچه خشم هیجانی طبیعی و گاهی مفید است ولی خطرهایی نیز به همراه دارد. وقتی خشم خارج از کنترل و مخرب باشد می تواند به مشکلاتی در کار ، روابط بین فردی و کیفیت کلی زندگی منجر شود ( انجمن روان شناسی امریکا، 2004 ). بررسی آمار و اطلاعات نشان می دهد که در چند دهه اخیر خشم و پرخاشگری افزایش یافته است و شواهد تجربی زیادی آثار مخرب خشم را در روابط انسانی نشان داده اند ( کوپ و لندبرگ 1992 ؛ نولو شواسکی و فرالکه 1992 ). به همین دلیل این مسئله توجه متخصصان به ویژه روان شناسان را به خود جلب کرده است. در طی سال های گذشته پژوهشهایی به منظور یافتن علل خشم و تاثیرات آن در روابط بین فردی و شیوه های کنترل آن صورت گرفته است.

در همین راستا سوال اصلی که برای محقق در پی یافتن آن است چه عواملی با عث   کنترل خشم و پرخاشگری در بین دانش آموزان دختر هنرستان نسبت به دبیرستان در شهر فیروزآباد می باشد؟

1-3-اهمیت و ضرورت تحقیق

پرخاشگری به عنوان یک مشکل شدید و رو به افزایش در میان نوجوانان شناخته شده است. در حال حاضر پرخاشگری یک مساله ی اجتماعی و یکی از موضوعات اساسی بهداشت روانی به حساب می آید ( نیکلسون1، 2003 ). پرخاشگری یکی از نشانه های اختلال سلوک به صورت الگوی تکراری و مداوم رفتاری است که در آن حقوق اساسی دیگران ، مقررات یا هنجارهای اجتماعی و اخلاقی عمده ای متناسب با سن زیر پا گذاشته می شود ( انجمن روان پزشکی آمریکا، 1994 ). این گروه از کودکان ظاهرا مترصد مشاهده ی علایم خصمانه در محیط اجتماعی خود هستند که ترغیب کننده ی آنها به نشان دادن واکنش عملکردی و غیرکلامی است. آنها معمولا اعتقاد دارند که پرخاشگری اعتماد به نفس آنها را بالا برده تصویری مثبت از آنها فراهم می سازد و باعث رنج قربانیان آنها نمی شود ( اسلابی2 و همکاران ،1988 ). غیر از مشکلات شخصی همراه با این رفتارهای پرخاشگرانه انعکاس معنی دار آن درارتباط با قربانیان پرخاشگری نیز بسیار مهم است. درمورد آسیب شناسی این رفتارها تحقیقات متعددی صورت گرفته که همگی دربرگیرنده ی عوامل چند وجهی زیست شناختی ، اجتماعی و روان شناختی است. جریانی که از حدود سال های 1970 به عنوان انقلاب شناختی به وجود آمد بسیاری از اختلال ها را مورد بررسی دقیق قرار داده و راهکارهای شناختی مناسب را برای درمان آنها معرفی نموده است. پرخاشگری و کنترل خشم نیز جزو رفتارهای آسیب زایی است که نهضت شناختی بسیار به آن پرداخته است.

پرخاشگری از مسائل پر اهمیت در دوران نوجوانی است. همه روزه در مدارس نوجوانانی مشاهده می شوند که به علت زد و خورد ، دعوا و رفتارهای پرخاشگرانه تنبیه انضباطی می شوند و با عکس العمل اولیای آن مدارس مواجه می گردند. نوجوانان پرخاشگر معمولا قدرت مهار رفتار خود را ندارند و رسوم و اخلاق جامعه ای را که در آن زندگی می کنند زیر پا می گذراند در اغلب موارد والدین و اولیای مدارس با آنها درگیری پیدا می کنند و حرکات آنها گاهی به حدی باعث آزار و اذیت اطرافیان می شود که به اخراج آنها از مدرسه می انجامد. آنچه که باعث توجه محققان به رفتار پرخاشگرانه شده است اثرات نامطلوب آن بر رفتار بین فردی و همچنین اثر ناخوشایند آن بر حالات درونی و روانی افراد است. عدم مهار رفتار پرخاشگرانه علاوه بر اینکه می تواند باعث ایجاد مشکلات بین فردی و جرم ، بزه و تجاوز به حقوق دیگران شود می تواند درون ریزی شده و باعث انواع مشکلات جسمی درونی و روانی مثل زخم معده ، سردردهای میگرنی ، افسردگی گردد ( الیس، 1998 ) .

لذا این پژوهش ما را بر آن داشت تا با دادن آگاهی به اولیاء و مربیان مدارس با نحوه مقابله  مقابله با پرخاشگری و مهارت کنترل خشم در نوجوانان قدم موثری برداریم.